Όταν το εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ) που παράγεται δεν μπορεί να απορροφηθεί στο σύνολό του και παραμένει υπό πίεση στις κοιλίες του εγκεφάλου, τότε η κατάσταση αυτή ονομάζεται υδροκεφαλία.
Στα πολύ μικρά παιδιά τα συμπτώματα που οδηγούν σε έλεγχο για υδροκεφαλία είναι η ραγδαία αύξηση της περιμέτρου της κεφαλής, η αλλαγή του σχήματος με μετωπιαία προεξοχή και η έντονη διαστολή των φλεβών του τριχωτού. Σε μεγαλύτερα παιδιά, εκδηλώνεται με πονοκέφαλο, εμέτους, αλλαγή συμπεριφοράς, οφθαλμοκινητική πάρεση, κ.α. Στους ενήλικές εκδηλώνεται με απώλεια της πρόσφατης μνήμης, δυσχέρεια στη βάδιση, συχνουρία, επιτακτική ούρηση ή ακράτεια ούρων και συχνά συγχέεται με τη νόσο του Alzheimer.
Για τη διάγνωση της πάθησης, συνιστώνται εργαστηριακές εξετάσεις, ακτινογραφία κρανίου, αξονική τομογραφία, μαγνητική τομογραφία και για τα νεογνά, υπέρηχος.
Εάν διαγνωστεί υδροκεφαλία, απαιτείται η παροχέτευση του εγκεφαλονωτιαίου υγρού (ΕΝΥ) και αναλόγως του αιτίου, επέμβαση για την αφαίρεση του όγκου ή της δυσπλασίας που προκαλεί την απόφραξη.
Η υδροκεφαλία μπορεί να είναι:
Πρωτοπαθής ή ιδιοπαθής
από άγνωστη αιτία. Eμφανίζεται συνήθως μετά τα 65 χρόνια.
Δευτεροπαθής
λόγω υπαραχνοειδούς ή ενδοεγκεφαλικής αιμορραγίας, όγκου ή κύστης, κάκωσης ή μετά από ενδοκράνια επέμβαση, μηνιγγίτιδας, στένωσης του υδραγωγού, ή ύπαρξης θηλώματος του χοριοειδούς πλέγματος
Συγγενούς ανωμαλίας
διάπλαση του εγκεφάλου στην εμβρυική ή νεογνική ηλικία
Υδροκεφαλία φυσιολογικής πίεσης
Στους ενήλικες, εμφανίζεται μια ιδιαίτερη μορφή υδροκεφαλίας φυσιολογικής πίεσης. Παρατηρείται μόνιμη διόγκωση που παρουσιάζουν οι κοιλίες του εγκεφάλου, λόγω αύξησης της ενδοκράνιας πίεσης και την ελαστικότητα της εγκεφαλικής ουσίας . Οφείλεται στην ύπαρξη όγκου, σε αιμορραγία, κρανιοεγκεφαλική κάκωση, ισχαιμία, συγγενή ανωμαλίας κ.α
Τα συμπτώματα στους ενήλικες είναι πιο έντονα και εκδηλώνονται με εμετούς, διέγερση, κεφαλαλγία, κόπωση, οίδημα οπτικών θηλών, διαταραχές στην πρόσφατη μνήμη, τη βάδιση, την ούρηση κ.α.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση περιλαμβάνει τοποθέτηση ρυθμιζόμενης κοιλιοπεριτοναικής βαλβίδας παροχέτευσης του ΕΝΥ και χειρουργική επέμβαση για την αντιμετώπιση των αιτίων που την προκαλούν.